IYAZ ÇİMEN: ‘MOTOKURYE KAYIT SİSTEMİNİN HAYATA GEÇMESİ KAMU YARARIDIR’
Iyaz Çimen: ‘ Motokuryelerin sorunları gittikçe artıyor. Motokurye esnafı pandemiden bu yana en çok konuşulan meslek grubu haline geldi. Mesleğin sorunları da beraberinde büyüyor. İş yoğunluğu, çalışma koşullarının getirdiği yükler oldukça yıpratıcı. Kurye Hakları Derneği, kuryelerin yaşadığı sorunlara ilişkin 14 kentte 25 kurum ve kuruluşla görüşerek rapor hazırladı. ‘Moto Kurye Örgütlenmelerine Genel Bakış; Kuryelikle İlgili Tespit Edilen Sorunlar Ve Çözüm Önerileri Raporu’na göre ülkede 79 kurye örgütlenmesi bulunuyor. Kurye derneklerinin kitlesel kurye eylemlerine, protestolarına katılım düzeyinin son derece sınırlı kaldığı belirtilen raporda, “Kuryelerin sorunlarına dair ortak düşünen birçok örgütlenme arasında iletişim olmadığı gibi ortak bir faaliyet de organize edilememektedir” denildi. Raporda kuryelerin sorunları şöyle anlatıldı:
• 2000’den beri motokuryelik yapan, İç Anadolu Motosikletli Kuryeler Federasyonu Başkanı Onur Kocaoğlu ‘hız baskısı’na dikkat çekti: “Hız baskısı olunca doğal olarak üstünde bir baskı oluyor kuryenin.”
• İstanbul Kuryeler Federasyonu Başkanı Erhan Güven motosikletlerin trafikte fark edilmemesi ve denetimsizliğin öneminin altını çizdi.
• TEHİS Başkanı Kubilay Çelik kuryelerin güvenceli bir yaşam ve iş talebinin birçok sorunun çözümünün kilit noktası olduğunu vurguladı.
• Moto Kurye Kargo Çalışanları Birliği temsilcisi Doğan Aras kuryelerin sorunlarını şöyle özetliyor: “İş güvenliği, çalışma saatleri, mobbing, ücret zamlarının düşük olması, güvenli iş ortamının olmaması.”
• Kuryeler Federasyonu Başkanı Murat Tomris, hem işveren hem de müşteri tarafından kuryelerin kıskaca alındığından bahsediyor: “Mobbing en büyük sıkıntılarımızdan biri. İşletmeler kuryelere hız baskısı yapıyor, acele ettiriyor.”
• Nakliyat-İş Başkanı Ali Rıza Küçükosmanoğlu, esnaf kuryeliğin tamamen yasaklanması gerektiğini düşünenlerden: “En önemli sorun esnaf-kurye meselesi. Esnaf-kuryelik, işçi sınıfının yüzyıllardır kazandığı hakların dışında bir düzen dayatıyor kuryelere. İşsizliğin, açlığın getirisi olarak çekici görünen bu sistem, aslında birçok sorun çıkarıyor.”
gece gündüz, sıcak- soğuk demeden görev yapıyorlar. Ticaret platformlarınca “esnaf kurye” modeliyle çalıştırılan ve hız ve fazla mesai baskısı nedeniyle trafikte kural ihlali ile kaza gibi sorunlarla karşılaşan motokuryeler, otobüs, taksi ve dolmuşlarda kullanılan kamera ve araç takip sisteminin kendileri için de uygulanmasını talep ediyor.
Karayolları Trafik Yönetmeliğinde yapılan değişiklikle Karayolu Taşıma Kanunu, Büyükşehir Belediyesi Kanunu, Belediye Kanunu kapsamında ticari olarak yolcu taşımacılığında kullanılan M2 ve M3 sınıfı taşıtlar, belediyelere ait veya belediyeler tarafından yetkilendirilen toplu taşıma taşıtları ile taksi ve taksi dolmuşlarda kamera sistemi ile görüntü kayıt cihazı bulundurulması hükme bağlandı.
e-Ticaret platformlarınca “esnaf kurye” modeliyle çalıştırılan ve fazla mesai ve hız baskısı nedeniyle trafikte kural ihlali ve kaza gibi durumlarla karşılaşan motokuryeler benzer bir sistemin kendileri için de uygulanmasını istiyor.
Ankara Yük Taşımacılığını Destekleyici Hizmet Verenler Esnaf Odası Başkanı Ramazan Akpınar, Türkiye’de yaklaşık 6 milyon motosiklet olduğunu, bu motosikletlerin yaklaşık 2 milyonunun kuryelerce kullanıldığını, bu kişilerin yaklaşık 1 milyonunun da “kayıt dışı” çalıştırıldığını belirtiyor.
Son dönemlerde motokuryelerin ciddi trafik kazalarına karıştıklarına işaret eden Akpınar, bazı e-ticaret platformlarının bu kişileri daha hızlı ve fazla çalışma baskısı altına aldıklarını ifade ediyor.
Akpınar, bu platformların “esnaf kurye” modeliyle sorumluluğu motokuryeye yüklediklerini dile getirerek, “Esnaf kurye modeliyle çalışanlar e-ticaret firmalarından maaş almıyor, ne kadar çok paket götürürse o kadar para kazanıyor. Hızlı olursa daha çok paket götürüyor, bu nedenle bir esnaf kurye 16-18 saat çalışabiliyor. Uzun çalışma saati ve hız baskısı da kuryeyi kural ihlaline sevk ediyor.”
Bu modelle çalışan motokuryelerin çalışma şartlarıyla ilgili düzenleme yapılması gerektiğini söyleyen Akpınar, çalışma saatlerinin 8’e düşürülmesi ve e-ticaret platformlarının bu şarta uymakla yükümlü tutulmaları gerektiğini belirtiyor.
Yeni düzenlemenin sürücü güvenliğini artırmak ve fazla mesainin önüne geçmek amacıyla hayata geçirildiğini dile getiren Akpınar, “Bu düzenlemenin motokuryelere de getirilmesini istiyoruz. Böylece e-ticaret platformlarının motokuryeyi 8 saatten fazla çalıştırmasının önüne geçilmiş olur.”
Akpınar, “esnaf kurye” modelinde yaşanan kayıt dışılığa da dikkati çekerek, firmaların bu modelle çalıştıracağı kuryeler için meslek odası kaydı istemeleri gerektiğini söyledi.
Kuryelerin mesleki eğitim, ileri teknik sürüş gibi eğitimlerini tamamlamalarının önemine işaret eden Akpınar, motokuryelerin “tehlikeli meslek” sınıfına dahil edilmesi önerisinde de bulundu.
