AVUKAT IYAZ ÇİMEN ‘TCK’DA HAKSIZ TAHRİK VE YARGITAY KARARI’NI DEĞERLENDİRDİ
Avukat Iyaz Çimen, Geçtiğimiz günlerde medyada yer bulan ve kamuoyunu meşgul eden bir olayla ilgili olarak açıklamalarda bulundu. Haksız tahrik konusuna değinen Çimen, Türkiye hukuk sisteminde yer alan haksız tahrik terimi, kişinin haksız bir fiil karşısında gösterdiği hiddetli ya da şiddetli davranışla suç işlemesini nitelendirmektedir. Suç işleme nedeninin karşıdan gelen tahrik sonucunda olması durumunda, ceza indirimine tabi tutulma hakkı doğmaktadır. Haksız tahrikin kanunlar üzerinden hükmü, suç işleyenin suçunun azalmasına dönüktür. Yargıtay kararında: ‘Kötü alışkanlığı uyarmak haksız tahrik sayılmaz. Sürekli alkol aldığı için kendisini uyaran eşini bıçaklayarak öldüren kocanın, cinayeti haksız tahrik altında işlediği iddiasını Yargıtay kabul etmedi.
Bilindiği üzere Antalya’da Telat Yılmaz, 9 Aralık 2021 akşamı Döşemealtı’nda bir parkta alkol aldıktan sonra evine gidiyor. Gülsenem Yılmaz ise eşinin alkollü gelmesinden duyduğu rahatsızlığı dile getirince çift arasında tartışma çıkıyor. Tartışmanın devamında eşini 6 yerinden bıçaklayarak öldüren Telat Yılmaz, sabaha kadar cesedin başında bekledikten sonra karakola teslim oluyor. Antalya 4. Ağır Ceza Mahkemesi’nde yargılanan Telat Yılmaz’ın oğlu Kayhan Yılmaz ifadesinde, “Babam bize hayatımız boyunca maddi ve manevi zararlar verdi. Bugüne kadar hep anneme bir şey olur mu korkusuyla yaşadım. Babamın hep alkol ve kumar sorunu vardı. Bugüne kadar bize hiç babalık yapmadı.
Telat Yılmaz’dan annemi katlettiği, bana ve kardeşime maddi ve manevi tarifsiz acılar verdiği için şikâyetçiyim” diyor. Mahkeme sanığı ‘eşi kasten öldürme’ suçundan “ağırlaştırılmış müebbet” cezasına çarptırıyor. Tarafların itirazı üzerine dosya 2. Antalya Bölge Adliye Mahkemesi’ne taşınıyor. Mahkeme istinaf başvurusunun esastan reddine karar veriyor. Telat Yılmaz’ın avukatı, müvekkilinin suçu haksız tahrik altında işlediğini savunarak dosyayı Yargıtay’a taşıyor. Yargıtay 1. Ceza Dairesi sanık hakkında uygulaması istenen haksız tahrik hükümlerinin ve takdiri indirimine ilişkin temyiz istemini esastan reddederek hükmü onanıyor. Kararda eşin kötü alışkanlıklardan uzak durması için yapılan uyarının haksız tahrik kapsamında olmayacağı belirtiliyor.
TCK ya göre:
Haksız Tahrik Şartları
TCK md. 29, haksız tahrik şartlarına ayrıntılı yer vermeden, “haksız bir fiilin meydana getirdiği hiddet veya şiddetli elemin etkisi altında suç işleyen kimsenin” ceza indiriminden yaralanacağını kabul etmiştir. Haksız tahrikin derecesi yapılacak ceza indirimi oranını da belirleyecektir.
Uygulamada Yargıtay kararlarıyla belirlenmiş olan haksız tahrik şartları şunlardır:
1. Haksız Tahrik Oluşturan Bir Fiil Bulunmalı
Fail, mağdurun kendisine dönük haksız bir fiil gerçekleştireceği zannıyla mağdura karşı bir suç işlerse haksız tahrik nedeniyle ceza indiriminden yararlanamaz. Haksız tahrik şartlarının oluşabilmesi için mağdurun faile karşı somut bir haksız fiil ika etmesi gerekir. Ortada somut bir fiil olmadan failin mağdur hakkındaki kişisel kanaatleri, mağdurun geçmişi, fail ile mağdur arasındaki ilişki gibi kriterlerden hareketle failin haksız tahrik altında suç işlediği savunmasına bir hukuksal değer atfedilemez. Mantıksal çıkarım yoluyla somut bir fiil olmadan mağdurun faile karşı haksız bir fiil ika edeceği düşüncesi haksız tahrik uygulamasında kabul edilemez. Örneğin, “bu adam zaten daha önce 3 kişi bıçaklamış, aramızda küçük bir tartışma çıkınca beni bıçaklayabileceğini düşündüm ve bıçakladım” şeklindeki bir savunma haksız tahrik nedeniyle ceza indirimi almak için yeterli değildir. Çünkü mağdurun faile dönük haksız tahrik teşkil eden somut bir fiili yoktur.
Haksız tahrik nedeni olan haksız fiilin suç teşkil etmesi veya özel hukukta yer aldığı niteliği itibariyle haksız fiil olması şart değildir. Haksız tahrik nedeniyle ceza indirimi yapılabilmesi için haksız fiilin hukuka aykırı olması yeterlidir.
Hukuka uygunluk nedenlerinin sınırının aşılması halinde de haksız fiilin varlığı kabul edilerek fail hakkında haksız tahrik nedeniyle ceza indirimi yapılmalıdır. Örneğin, gözaltına aldığı kişiye kötü muamele yapan polis memuruna karşı, kötü muamaeleye maruz kalan kişi kasten yaralama veya kasten öldürme suçu işlediğinde, bu kişiye haksız tahrik nedeniyle ceza indirimi uygulanmalıdır.
2. Haksız Tahrike Neden Olan Fiil “Haksız Bir Fiil” Olmalı
Mağdur tarafından faile karşı ika edilen fiil haklı bir nedenden kaynaklanıyorsa fail haksız tahrik nedeniyle ceza indiriminden yararlanamaz. Fiilin haksız bir fiil olup olmadığı her somut olayda ayrı ayrı değerlendirilmelidir. Örnek vermek gerekirse, İstanbul’da komşu olan Ahmet ve Ali adında iki komşu olduğunu kabul edelim. Ahmet, çöpü kapı önüne koyan komşusunu akşam vakti geç saatlerde uyarmış, komşusu Ali de Ahmet’in geç saatte kapısına gelmesine sinirlenerek yaşanan tartışmada Ali’yi bıçaklamıştır. Bu vakıada Ahmet’in fiili, apartman kurallarına aykırı davranan komşusu Ali’yi uyarmaktan ibarettir. Saatin geç olması bir görgü kuralının ihlalidir. Geç vakitte kapının çalınması gerekçe gösterilerek ceza indiriminden yararlanılamaz. Çünkü fiil, haksız bir fiil değildir.
3. Haksız Tahrik Teşkil Eden Fiil Faile Yönelik OlmalıdırHaksız tahrik nedeniyle ceza indirimi hükümlerinin uygulanabilmesi için suçun mutlaka tahriki oluşturan haksız fiili işleyen kişiye karşı işlenmesi gerekir. Ancak, haksız fiilin doğrudan failin kendisine karşı işlenmesi zorunlu değildir. Bu nedenle, failin yakınlarına veya değer verdiği diğer kişilere veya faile tamamıyla yabancı olan kimselere karşı işlenmiş haksız fiiller de failde bir öfke veya elem yaratacak nitelikteyse haksız tahrik hükümleri uygulanabilir. Ancak, kişinin kendi haksız hareketiyle olaya sebebiyet verdiği durumlarda haksız tahrik nedeniyle herhangi bir indirim uygulanamaz.
4. Fail, Öfke veya Şiddetli Elemin Etkisi Altında KalmalıHaksız tahrik altında hukuka aykırı bir fiil işleyen fail öfkeyle veya şiddetli bir elemin tesiriyle hareket etmelidir. Failin öfkelenip öfkelenmediği veya şiddetli bir elemin tesiri altında hareket edip etmediği işlediği fiilden önceki davranışlarından anlaşılabilir. Örneğin, bir kişi kendisine küfrederken karşı tarafı sakinleştiren, ama bir hafta sonra ticari bir anlaşmazlık nedeniyle mağduru bıçaklayan kişi ceza indiriminden yararlanamaz.
5. İşlenen Suç, Öfke ve Elemin Oluşturduğu Ruhi Durumun Sonucu OlmalıÖfke veya eleme neden olan haksız fiil, failde ruhsal bir değişiklik yaratır. Failin ruh hali haksız fiilden önceki duruma göre oldukça değişmelidir. Fail bir ruhsal tepki olarak mağdura karşı bir suç işlemelidir. Fail ruhsal bir tepkiyle değil de soğukkanlı bir şekilde mağdura karşı bir suç işlerse haksız tahrik hükümlerinden istifade edemez. Örneğin, Bakırköy’de yaşayan Erkan, Büyükçekmece’de yaşayan Mehmet’i aralarındaki bir anlaşmazlık nedeniyle öldürmeyi 1 aydan beri planlamış, olay günü Bakırköy’den Büyükçekmece’ye kadar silahlı bir şekilde gelmiş, mağdurun eve dönmesini saatlerce beklemiş, mağdur gelince de kapıda mağdurla tartışmış ve mağdur kendisine hakaret etmiştir. Hakaretten sonra mağduru öldürmüştür. Erkan’ın mağdura karşı işlediği fiil hakaretten kaynaklanan ruhi bir tepki olarak işlenmiş değildir. Fiil tasarlanmıştır, ruhsal bir tepkiyle işlenmediği için de haksız tahrik hükümleri uygulanamaz.
