AVUKAT IYAZ ÇİMEN ‘KRİMİNAL VE HTS KAYITLARI’ HAKKINDA AÇIKLAMALARDA BULUNDU

Avukat Iyaz Çimen, konuya ilişkin olarak: ‘HTS kayıtları 5651 sayılı kanun gereği GSM operatörleri tarafından tutulur ve BTK (Bilgi Teknolojileri Kurumu) ile paylaşılır. Hakim kararına istinaden BTK’dan talep edilerek yargılamalarda yerini alır.
HTS verileri on binlerce satırdan oluşabileceği gibi, istenilen tarih aralığı ve istenilen bilgilere istinaden çok küçük boyutlarda da olabilir. HTS kayıtlarının analizi ve raporlanması, mahkemeler tarafından alanında uzman bilirkişilere yaptırılır.
HTS verilerinden öğrenilmek istenilen davaların türüne göre değişkenlik gösterebilir. Örneğin; bir dosyada şahısların birbirleriyle iletişime geçip geçmediği öğrenilmek istenirken, diğerinde belirli bir baz istasyonunda temas kurup kurmadığının öğrenilmesi, yani baz istasyonu analizinin yapılması isteniyor olabilir. Bilirkişiler ya da kolluk görevlileri istenilen hususlara istinaden analizleri yaparak HTS analiz raporunu oluştururlar.
 
HTS Kayıtları İçerisinde Yer Alan Açıklamalar Ne Anlama Gelmektedir?
BTK tarafından temin edilen HTS kayıtlarının ilk sayfasında bir kısım teknik ve idari açıklamalar yer almaktadır. Bu açıklamalardan önemli görülen bazıları aşağıda izah edilmiştir.
 İşletmecilerden gelen verilerin tespit dökümlerine yansıması:
Bu evraktaki bilgiler evrakın hazırlandığı ana kadar işletmeciler tarafından Başkanlığımıza iletilen kayıtlar esas alınarak hazırlanmıştır. Tespit bilgilerine dair kayıtları sunuma hazırlanırken, orijinal kayıtlara müdahale edilmeden, kayıtların kullanıcılar tarafından daha iyi anlaşılabilmesi amacıyla, kayıtlarda bulunan sistem kodları o kodu ifade eden standart açıklamaları ile listelenmektedir.
 
SMS bilgileri:
GSM numaralarından atılan SMS’ ler karsı tarafa ulaşmamış olsa bile gönderen numaranın işletmecisi tarafından “SMS attı” kaydı üretilmektedir. SMS işleminin başarılı olup olmadığının anlaşılabilmesi için karsı tarafın işletmecisi tarafından üretilen “SMS aldı” kaydına bakılmalıdır.
 
Cevapsız/Başarısız Çağrılar:
Cevapsız/Başarısız çağrı kayıtları işletmeler tarafından Kurumumuza birlikte iletilmekte olup, kayıtlardan çağrının cevapsız (cevap verilmedi, meşgule alındı vb.) veya başarısız (şebeke hatası, hatalı numara vb.) olduğu hususu tespit edilememektedir. Çeşitli nedenlerle cevapsız/başarısız çağrıların karsı görüşme (karsı baz) kaydı eksik olabilmekte ve kayıtlarda; abonelik kaydı bulunmayan Hat numaralarına, BAZ, IMEI ve benzeri bilgi eksikliklerine rastlanabilmektedir. Anlamsız bile olsa herhangi bir numaranın aranması da başarısız bir çağrı girişimi olarak işletmeler tarafından Kurumumuza iletilmekte olup bu rapora yansıtıldığından aboneliği tespit edilemeyen anlamsız numaralar bu raporda bulunabilmektedir. Sistemlerimizde sunulan Cevapsız/Başarısız çağrı kayıtları içerisinde başarısız SMS kayıtları bulunmamaktadır.
 
Yönsüz Aramalar:
İşletmeler tarafından Kurumumuza iletilen Cevapsız/Başarısız çağrı kayıtlarında çağrıyı başlatan ya da bitiren numaraların tespit edilemediği yönsüz aramalar bulunabilmekte olup söz konusu çağrılar bu raporda “Arama Yönü Yok” açıklaması ile birlikte görüntülenmektedir.
 
Sabit Telekomünikasyon Hizmetleri:
STH (Sabit Telekomünikasyon Hizmetleri) işletmecileri tarafından üretilen kayıtlarda, iletişime dair trafik taşıma hizmetlerine ait bilgiler yer almaktadır. STH operatörleri üzerinden gerçekleşen bir iletişim kaydında, trafiğin taşındığı her sistemin ayrı bir kayıt üretmesi nedeniyle, aynı iletişime ait birden fazla kayıt bulunabilmektedir.
 
Sabit (PSTN= Public Switched Telephone Network) ve STH işletmecilerine ait kayıtlarda 0 (sıfır) saniyelik kayıtlar bulunabilmektedir. Bu tip kayıtlar bir çağrı girişimi olduğunu ifade etmektedir. Aranılan kişinin telefonunun kapalı olması, ulaşılamaması, sistemlerdeki hata veya yurtdışı aramalarda çağrının aranılan ülke işletmecisine teslim edilememesi nedeniyle ilgili numaraya başarılı bir çağrının başlatılamadığı durumlarda STH işletmeci sistemi tarafından “0” sn’ lik arama girişimi kayıtları oluşturulmaktadır.
 
Yeni abonelik veya baz istasyonu tesisi:
Yeni abonelik veya baz istasyonu tesisi durumunda, ilgili işletmeci bu bilgileri tesis tarihini takip eden bir sonraki ayda Başkanlığımıza ulaştırmaktadır. Görüşmenin yapıldığı tarihe ait baz istasyonu veya abonelik bilgilerinin Başkanlığımıza ulaşmaması durumunda, hedef numaranın abonelik bilgileri veya baz istasyonu bilgileri, kayıtları “Kayıt bulunamadı” olarak dökümlerde ifade edilmektedir.
 
Hedef numara verilerinin Başkanlık kayıtlarına yansıma süresi:
İşletmecilerin farklı sistemlerinde oluşan bilgiler, Başkanlığımıza çeşitli periyotlarda ulaşmaktadır. İşletmecinin tüm bilgileri üretmesi ve Başkanlığa ulaştırılması işlemleri üç güne yakın zaman aldığından, sorgulamanın yapıldığı tarihten ancak üç gün öncesinden itibaren alınan veriler sağlıklı olabilmektedir. Bu nedenle tespit talebi ve sorgulama anı arasındaki farkın üç günden az olması durumunda, yazımız ekindeki bilgilerde eksik bilgiler olabilmekte ve sorgulama işleminin tekrar edilmesi gerekebilmektedir.
GSM HTS’ nin temel bileşeni, çağrı detay kayıtları (CDR’ ler), mesaj günlükleri ve ağ performans ölçümleri gibi çeşitli veri kaynaklarının titizlikle toplanması ve düzenlenmesinde yatmaktadır. Uzun dönemler boyunca toplanan bu kayıtlar, geçmiş ağ kullanımı ve performansının canlı bir resminin çizilmesinde etkilidir.
HTS kayıtları, suçla mücadelede güçlü bir araç olarak ortaya çıkmış ve kolluk kuvvetlerine suçluları tespit etmek ve yakalamak için önemli kanıtlar sağlamıştır. Dünya çapında en yaygın kullanılan mobil iletişim standardı olan Global System for Mobile Communications (GSM), fark edilmeyebilecek kalıpları ve bağlantıları ortaya çıkarmak için kullanılabilecek büyük miktarda veri üretir.
HTS kayıtlarının cezai soruşturmalarda kullanılması, arama detay kayıtları (CDR’ ler), mesaj günlükleri ve baz istasyonu bilgileri gibi veri kaynaklarının analizini içerir. Bu kayıtlar, diğer kanıtlarla birlikte incelendiğinde, şüphelilerin hareketlerini, iletişim kalıplarını ve ilişkilerini belirlemeye yardımcı olabilir ve suçlu olup olmadığı konusunda kanaat oluşturmada mahkemelerce kullanılabilir.
Baz istasyonları, mobil cihazlarla iletişim sağlamak amacıyla kurulmakta olup, baz istasyonlarının kapsama alanında olmayan yerlerde mobil iletişim kurmak mümkün değildir.
HTS kayıtlarında baz istasyonu bilgisi, ses yada data aktarımı sırasında kullanıcının hangi baz noktasından temas aldığının kaydının tutulması sonucunda bulunur.
 
HTS raporundan beklenilenin ne olduğuna göre tanzim edilen analiz raporu ve analiz şekillenir. Örneğin; dava dosyasında birbirlerini tanımadığını iddia eden iki şüphelimiz olsun. Şüphelilerin HTS kayıtlarında olan baz bilgilerine bakıldığında, yüzlerce aynı baz istasyonunda aynı zamanlarda sinyal almış olmaları akıllara şüphe getirmektedir. Ya da tersi bir örnekte; belirli bir vakitte A ilinde bulunduğu söylenen şüphelinin A ilinden hiç baz noktası teması olmaması şahsın iddiasını destekler niteliktedir. Tabi ki bunlar hiçbir zaman kesinlik ifade etmemektedir. Şahıs orada olup telefonunu kapalı vaziyette tutmuş da olabilir. Baz istasyonu analizinin doğru yapılması daha karmaşık olaylarda elzem bilgiler verebilmektedir. Bu sebeple analizlerin uzman kişilerce ve gerekli teknik donanımla yapılması son derece mühimdir.