AVUKAT IYAZ ÇİMEN ‘ ESKİ CİHAZLAR VE RİSKLER ‘ KONUSUNDA AÇIKLAMALARDA BULUNDU

Avukat Iyaz Çimen, cihazlar konusunda uyarılarda bulunarak duyarlı olunması halinde sorun yaşanmayacağını belirterek, ‘Dijital dünya ve teknolojinin gelişmesi ile birlikte akıllı telefonlara eklenen yeni özellikler, tüketicilerin her geçen gün bir üst modeli talep etmesine neden oluyor. Ancak yeni özelliklerin ve artan döviz kurlarının, akıllı telefon fiyatlarını etkilemesi sebebiyle tüketicilerin ikinci el telefon alım ve satımına yönlendiğine dikkat çekmek istiyorum.’
Teknolojinin günden güne gelişmesiyle birlikte akıllı telefonlara eklenen yeni özellikler, tüketicilerin halihazırda kullandığı akıllı cihazlar yerine bir üst modeli talep etmesine neden olurken akıllı telefon fiyatlarını da etkiliyor. Geliştirilen yeni teknolojik özelliklerin ve artan döviz kurlarının etkisinde kalan telefon fiyatlarındaki artış nedeniyle ise tüketiciler, daha yeni ve daha teknolojik cihazlar satın almak için eski cihazlarını ikinci el olarak satmayı tercih ediyor. Kişisel verilerin satılabilen, satın alınabilen ve bunlardan kar elde edilebilen bir olgu haline geldiği bir çağda kullanıcıların, gizlilik ve veri ihlali konusunda daha bilinçli hale gelmesi gerekiyor. En başta Telefonunuzu yedekleyin. Telefonu satmadan önce tüm verilerinin yedeklenmesi, kullanıcılara ait verilerin yeni cihaza aktarılmasını kolaylaştırıyor. Iphone kullanıcıları telefonunun ayarlar kısmından iCloud’a gelerek depolama ve yedekleme seçeneğine tıklayıp, yedekle işlemi ile verilerini bulut sistemine aktarabilirken Android kullanıcıları ise verilerini bilgisayara aktarmak için bir USB kablosu kullanabilir ya da Android cihazlar için tasarlanan yedekleme uygulamalarından faydalanabilir.
 Hesaplarınızı devre dışı bırakın. Tüm verilerin yedeklenmesinden sonraki adımda ise telefonunuzdaki hesapları devre dışı bırakmak yer alıyor. Bu şekilde satılan mobil cihazın yeni sahibi, telefonu kendi kişisel bilgileriyle etkinleştirme konusunda herhangi bir problem yaşamıyor. Bu adımın kullanılmış bir iPhone için çok önemli olduğunu belirten Serap Günal, iOS 12 veya üstü bir iPhone satmayı veya takas etmeyi planlayan kullanıcıların, iPhone’da bulunan etkinleştirme kilidinin kapalı olduğundan emin olmaları gerektiğini hatırlatıyor. iPhone kullanıcılarının, verilerini yedekledikten sonra cihazlarını hem iCloud’a hem de iTunes’a kaydetmeleri gerekiyor. Cihazı iCloud ve iTunes’a başarıyla kaydeden kullanıcıların, sonrasında telefonun tüm içeriğini silmesi gerekiyor. Android kullanıcıları ise telefonu sıfırlamadan önce Google hesabı altında yer alan hesabı kaldır seçeneğini tıklayarak süreci çözebiliyor.

Kontrollü bir şekilde geri dönüşüme gitmeyen ekipmanlar kötü niyetli bir aktörün eline geçebilir. Elden çıkarmayı düşündüğünüz cihazlarınızın içinde ne kadar çok veri varsa bir siber suçlunun eline geçmesi durumunda o kadar çok tehlikeye girebilirsiniz. 
 
Siber güvenlik şirketi ESET eski cihazlarınızı atmadan önce yapmanız gerekenleri sıralayarak değerli önerilerde bulunuyor.
 
Eskiyen ve elden çıkarmak istediğiniz cihazınız bir dizüstü veya masaüstü bilgisayardan akıllı telefona veya fitness takip cihazına kadar her şey olabilir. En son Birleşmiş Milletler verilerine göre, 2019 yılında dünyada 53,6 milyon metrik ton e-atık üretildi ve bu rakam beş yıl öncesine göre yüzde 21 artış gösterdi. Bu çok fazla potansiyel tehlike anlamına geliyor.
 
Riskler neler?
Kullandığımız cihazlar dijital yaşamlarımıza açılan bir kapıdır. Bu, hem en değerli bilgilerimizden bazılarını sabit disklerinde sakladıkları hem de çeşitli çevrimiçi hesaplarımıza erişmemizi sağladıkları anlamına gelir. Her ne kadar istesek de cihazları kullanmayı bıraktığımızda bu veriler buhar olup uçmuyor.  Ancak pek çok kişinin fark etmediği şey, sabit diskten ‘silsek’ bile, bir profesyonelin dosya kurtarma araçlarını kullanarak verilerin bir kısmını, hatta tamamını kurtarabileceğidir. Bazı durumlarda, fiziksel olarak parçalanmış sabit sürücülerden bile veri kurtarabildikleri olmuştur. Bu veriler arasında arkadaş ve aile fotoğrafları, e-postalar, banka hesap özetleri, vasiyet gibi hassas belgeler ya da pasaport ve ehliyet taramaları, tıbbi bilgiler, sigorta detayları, aklınıza ne gelirse olabilir.
 
Artık her zamankinden daha fazla sayıda insan en azından zamanının bir kısmını evden çalışarak geçiriyor. Bu da kişisel dizüstü bilgisayarlarımızın ve cihazlarımızın da hassas kurumsal veriler ve oturum açma bilgileri içerebileceği anlamına geliyor. İşverenlerin, kötü siber hijyene sahip ve dolayısı ile kurumsal veri ihlaline yol açan bir çalışana iyi gözle bakması beklenemez. Doğru araçlarla, kötü niyetli biri geri dönüştürülmüş veya atılmış cihazlarda kalan veri parçalarını bir araya getirerek tüm dosyaları yeniden oluşturabilir ve kişisel ve iş hesaplarınıza hassas girişler bulabilir. Bu bilgileri şu amaçlarla kullanabilirler:
Kimlik dolandırıcılığı saldırılarında sizi taklit etmek, örneğin adınıza yeni kredi hatları açmak veya banka hesaplarını ele geçirip boşaltmakBuldukları hassas tıbbi veya kişisel bilgiler ya da fotoğraflarla size şantaj yapmakİşverenlerinizin BT ağına erişmek, veri çalmak veya fidye yazılımı dağıtmak için kurumsal oturum açma bilgilerini kullanın. ESET’in 2023  yılının başlarında yaptığı araştırma, atılmış yönlendiricilerin bu amaçla nasıl kullanılabileceğini ortaya koydu. 
E-atık geri dönüşüm firması ERI tarafından hazırlanan 2019 tarihli bir raporda, ABD’deki veri ihlallerinin dörtte birinin, e-atıkların kötü bir şekilde bertaraf edilmesi gibi ihmallerden kaynaklandığı tahmin edilmektedir. 
 
Güvenli ve emniyetli e-atık imhası için yedi adım:
 
En önemli bilgilerinizi yedekleyin Eski cihazınızdan neleri saklamak istediğinizi düşünün. Fitness takip cihazı veya akıllı TV gibi bir cihazda fazla bir şey bulunmama ihtimali yüksektir. Ancak bir dizüstü bilgisayarda, masaüstünde veya akıllı telefon/tablette önemli belgeler, fotoğraflar veya videolar olması muhtemeldir. Bunları yeni cihazınıza aktarmak mı yoksa iCloud veya Google Drive gibi bir bulut depolama platformuna kaydetmek mi istediğinize karar verin. Alternatif olarak veya yukarıdakilere ek olarak, harici bir sabit sürücüye/depolama cihazına kaydedebilirsiniz. Yeterli kapasiteye sahip bir tane satın aldığınızdan emin olun.
Tüm hesaplardan çıkış yapın Elden çıkarılacak cihaz üzerinde erişmiş olabileceğiniz tüm hesaplardan çıkış yaptığınızdan emin olun. Bu, geri dönüştürüldükleri ve bir şekilde hala erişilebilir oldukları takdirde, başka bir kullanıcının yayın veya araç çağırma hesabınızı ücretsiz olarak kullanamayacağı anlamına gelir.
Yazılımı aktarın veya devre dışı bırakın Yeni bir cihaza aktarmak istediğiniz, varsa, parasını ödediğiniz yazılımları belirleyin. Devre dışı bırakma ve aktarma sürecine yardımcı olmak için uygulama içinde veya çevrimiçi bilgi olmalıdır.
SIM/SD kartı çıkarın Cihazda SIM veya SD kart varsa çıkarın. Aynı telefon numarasını kullanmaya devam edecekseniz, operatörü arayın ve SIM kartınızı yeni telefonunuza aktarın. Değilse, imha edin. Telefonunuzda depolama için bir SD hafıza kartı varsa, çıkarın.
Sabit sürücünüzü silin Önemli her şeyi yedekledikten sonra, sıra elden çıkaracağınız cihazdan her şeyi kaldırmaya gelir. Tüm verilerin kaldırıldığından emin olmak için fabrika ayarlarına sıfırlama yapmanız gerekecektir. 
Veri silme/disk biçimlendirme araçlarını kullanın Fabrika ayarlarına sıfırlamanın hala yeterli olmadığından endişeleniyorsanız, Disk Wipe veya Active KillDisk gibi üçüncü taraf disk silme araçlarını kullanmayı düşünün. Araştırmanızı yaptığınızdan ve iyi bir geçmişe sahip saygın bir sağlayıcı bulduğunuzdan emin olun.
Sabit sürücüyü fiziksel olarak yok edin Verilerinin yazılım yoluyla silindiğinden emin olmayanlar için bir başka seçenek de sabit sürücüyü fiziksel olarak çıkarıp yok etmektir.